चालू हंगाम २०२४-२५ मध्ये कापूस उत्पादनात मोठी घट होण्याची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे. ताज्या आकडेवारीनुसार, उत्पादनात सुमारे ८.५ टक्क्यांची घट होऊन ते ३०० लाख गाठींच्या खाली जाण्याचा अंदाज आहे. अवकाळी पाऊस आणि हवामानातील बदलांमुळे दक्षिण भारतासह इतर कापूस उत्पादक पट्ट्यांना मोठा फटका बसला आहे. सरकारने २०२५-२६ साठी किमान आधारभूत किमतीत ११ टक्क्यांची वाढ केली असली, तरी उत्पादनातील घटीमुळे बाजारातील गणिते बिघडली आहेत.
आयात वाढल्याने बाजारपेठेवर दबाव
जागतिक बाजारपेठेच्या तुलनेत भारतीय कापूस फारसा स्पर्धात्मक राहिला नसल्याने यंदा मोठ्या प्रमाणात कापसाची आयात झाली आहे. सुमारे ३९ लाख गाठींची आयात झाल्याचे समोर आले असून, याचा थेट परिणाम देशांतर्गत कापूस दरावर होण्याची शक्यता आहे. भारत आणि पाकिस्तान या दोन्ही देशांमध्ये उत्पादन घटले असले, तरी वाढलेल्या आयातीमुळे पुरवठा स्थिर ठेवण्याचा प्रयत्न होत आहे, ज्यामुळे दरात मोठी वाढ होताना दिसत नाही.
जागतिक मंदी आणि मागणीचा अभाव
कापूस बाजारातील सध्याच्या स्थितीला जागतिक मंदीचे सावट कारणीभूत असल्याचे तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे. जोपर्यंत जागतिक स्तरावर मागणीमध्ये सुधारणा होत नाही, तोपर्यंत कापसाचे दर एका मर्यादित कक्षेत राहतील. सध्या देशांतर्गत बाजारात कापसाचे दर २४,००० ते २६,००० रुपयांच्या दरम्यान राहण्याची शक्यता आहे. आंतरराष्ट्रीय बाजारात ‘आईस कॉटन’चे दर ६० सेंटच्या खाली जाण्याची शक्यता कमी असली, तरी मोठ्या तेजीसाठी बाजारात नवीन मागणी निर्माण होणे आवश्यक आहे.
शेतकऱ्यांसाठी पुढील कल आणि आव्हाने
सध्या बाजारात कापसाची आवक वाढलेली आहे, मात्र मागणीत त्या प्रमाणात वाढ झालेली नाही. कापसाचा पुरवठा कमी असला तरी मागणी सुस्त असल्याने बाजार स्थिर राहण्याचे संकेत मिळत आहेत. कापूस उत्पादक शेतकऱ्यांसाठी सीसीआयची हमीभावाने खरेदी सुरू होणे हा एक मोठा दिलासा आहे, परंतु बाजारातील खाजगी दरांमध्ये मोठ्या तेजीसाठी मात्र जागतिक मागणीकडे लक्ष ठेवावे लागणार आहे.
